Το καλοκαίρι χρονικά ήρθε παρά τις «σκανταλιές» του καιρού. Μαζί με αυτό ήρθαν και οι διακοπές για τους μαθητές. Χαλάρωση, ξεκούραση, ανεμελιά! Ή μήπως όχι; Ερευνητές δηλώνουν την απώλεια σχολικών δεξιοτήτων και γνώσεων κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών, τη γνωστή «καλοκαιρινή απώλεια μάθησης» (summer learning loss). Ο βαθμός της απώλειας μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με την τάξη, τα μαθήματα και το μαθησιακό επίπεδο του μαθητή. Γονείς και εκπαιδευτικοί το διαπιστώνουμε εύκολα στην αρχή της νέας σχολικής χρονιάς, όταν οι επιδόσεις του παιδιού είναι χαμηλότερες σε σχέση με τη μέση της σχολικής χρονιάς και η προσαρμογή του δυσκολότερη. Παράλληλα βέβαια οι περισσότεροι μαθητές εύκολα βρίσκουν τους ρυθμούς τους. Από την άλλη, η άποψη ότι στις διακοπές τα παιδιά πρέπει να μελετούν, βρίσκει αρκετούς υποστηρικτές στις μέρες μας. Ιδιαίτερα τα παιδιά που μεταβαίνουν από μία εκπαιδευτική βαθμίδα σε μία άλλη (π.χ. από το νηπιαγωγείο στο Δημοτικό, από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο, από το Γυμνάσιο στο Λύκειο), όσα παρουσίασαν κάποια «κενά» μέσα στη διδακτική χρονιά και κυρίως κατά τα ελληνικά δεδομένα οι υποψήφιοι των πανελλαδικών εξετάσεων. Υπάρχουν και οι απόψεις εκείνων των εκπαιδευτικών που θεωρούν πως η καλοκαιρινή μελέτη δεν συγκρίνεται με αυτή κατά τη διάρκεια της χρονιάς μέσα στο σχολικό περιβάλλον με την επίβλεψη του δασκάλου και την παρουσία των συμμαθητών. Η λέκτορας του Πανεπιστημίου Stanford στο τμήμα εκπαίδευσης, Denise Pope Cooper, θεωρεί πως το διάστημα των καλοκαιρινών μαθητικών διακοπών είναι μεγάλο για πλήρη απραξία αλλά προσθέτει πως δεν είναι σίγουρη ότι η ιδέα της προσφοράς τεράστιου όγκου φυλλαδίων λειτουργεί. Πρέπει να υπάρχει αναφέρει ένα εσωτερικό κίνητρο στο μαθητή για να γίνει αβίαστα και αποτελεσματικά αυτή η διαδικασία.

*Ως εκπαιδευτικός και μητέρα θεωρώ (όπως είχε πει και ο John Walmsley διευθυντής UWC Atlantic College 2012-2016) πως οι διακοπές του καλοκαιριού έχουν στόχο την ανάπαυλα και την ξεκούραση ειδικά των μαθητών χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες του δημοτικού και γυμνασίου. Είναι όμως και μια ευκαιρία να εμπεδώσουν οι μεγαλύτεροι μαθητές που έχουν πλησιάσει τα χρόνια των εξετάσεων αυτά που έχουν μάθει μέσα σε ένα πιο «χαλαρό» κλίμα, το οποίο θα βοηθήσουν να δημιουργηθεί και όσα άτομα στο περιβάλλον του σχετίζονται με αυτό το κομμάτι. Η επανάληψη, όμως, εκτός από «μήτηρ μαθήσεως» είναι και αδελφή της ανίας. Ούτε πλήρης απραξία ούτε υπερβολικές ώρες μελέτης! Ας εφαρμόζουμε το «μέτρον άριστον» και σε αυτό το ζήτημα. Μην είμαστε τόσο αυστηροί γονείς και εκπαιδευτικοί. Ας αφήσουμε τα παιδιά να ζήσουν την παιδική τους ηλικία όσο μπορούν το καλοκαίρι, γιατί έχουν ήδη πάρα πολύ φόρτο τον χειμώνα.

*Σωστότερο όλων είναι να καλλιεργούμε από μικρή ηλικία τη φυσική ροπή τους προς το διάβασμα και την ανάληψη ευθυνών γενικότερα και όχι το διάβασμα από πίεση ή έλεγχο ή ως «λύση» του καλοκαιριού. Θα το καταφέρουμε αυτό, αν τους διδάξουμε να αγαπούν να αναλαμβάνουν τις υποχρεώσεις τους, να αγαπούν να εξερευνούν και να μαθαίνουν κάθε τι καινούργιο. Τότε δε θα χρειάζεται παρά μόνο η καθοδήγησή μας στην εκπαιδευτική τους πορεία και γενικότερα στην πορεία τους προς την ενηλικίωση, επίβλεψη κι όχι παρέμβαση που μπερδεύει τους οικογενειακούς ρόλους και δημιουργεί άγχος και ανησυχία στο οικογενειακό περιβάλλον. Το καλοκαίρι είναι η τέλεια στιγμή για να ανακαλύψουν τα παιδιά ότι η μάθηση είναι διασκέδαση και μπορεί να συμβεί και εκτός του σχολείου ευχάριστα και απολαυστικά.

*Κλείνοντας, αν και πιστεύω πως και η «βαρεμάρα» είναι σημαντικό μέσο αγωγής (το αναφέρει και ο Fred de Falbe, διευθυντής της Σχολής Beeston Hall ), αφού μπορεί να αποτελέσει κίνητρο για το παιδί, για να αρχίσει να φαντάζεται και να ανακαλύπτει νέες δραστηριότητες και ταλέντα, προτείνω ακολούθως κάποιους τρόπους καλοκαιρινής απασχόλησης των παιδιών μας με στόχο να αποφύγουμε τον πειρασμό της άμετρης χρήσης της τηλεόρασης, των ηλεκτρονικών παιχνιδιών και του υπολογιστή κατά τη διάρκεια των διακοπών. Σίγουρα η γιαγιά και ο παππούς αλλά και τα καλοκαιρινά σχολεία μπορούν να είναι μια επιλογή για τη θερινή απασχόληση των μικρότερων παιδιών. Όσον αφορά τη δική μας επαφή με το παιδί μας, το πιο σημαντικό είναι να παρουσιάσουμε τις ασκήσεις και τα βιβλία σαν παιχνίδι και όχι ως αναγκαστική εργασία! Ας το ενθαρρύνουμε να διαβάζει ό,τι το ευχαριστεί και το διασκεδάζει. Για την εξάσκηση της ανάγνωσης, της ορθογραφίας και των μαθηματικών ας τους επιτρέψουμε να γράψουν τη λίστα για τα ψώνια, να μας διαβάσουν μια συνταγή, να κάνουμε μαζί τους το λογαριασμό. Ας τους δώσουμε την ευκαιρία να κρατήσουν ημερολόγιο, να λύσουν σταυρόλεξο, να παίξουν μαζί μας κρεμάλα. Ας φυτέψουμε σπόρους σε γλάστρες, ας ζωγραφίσουμε, ας φτιάξουμε ένα πρόχειρο αντίσκηνο, ας προσκαλέσουμε τους φίλους τους, ας παίξουμε πόλεις ζώα φυτά, ας κάνουμε «παιχνίδι» τις δουλειές του σπιτιού και… ας κάνουμε μαζί τους πολλές-πολλές βουτιές στη θάλασσα αυτό το καλοκαίρι.