Γράφει η κ.Πέρπερα Δωροθέα φιλόλογος/κριτικός λογοτεχνίας

Το παιδικό αυτό λογοτεχνικό βιβλίο είναι ένα  μυθιστόρημα περιπέτειας . Αγγίζει λοιπόν το χώρο της  φαντασίας  και της πραγματικότητας . Αυτή η πραγματικότητα που αγγίζει είναι μια από τις σημαντικότερες ιστορικές αλήθειες της πατρίδας μας. Πραγματεύεται, λοιπόν, ένα θέμα καθοριστικής ιστορικής σημασίας  για το  οποίο γονείς και εκπαιδευτικοί  οφείλουμε να ενημερώσουμε τα παιδιά μας, τη νέα γενιά, το θέμα που πονάει τον ελληνισμό, την κλοπή των γλυπτών του Παρθενώνα και τη μεταφορά τους σ’έναν ξένο τόπο στο Βρετανικό Μουσείο.

Γραμμένο απλά, χωρίς αριστουργηματικά λογοτεχνικά στοιχεία, αλλά με χιούμορ και ρεαλισμό είναι μια εξαιρετική επιλογή για να συστήσουμε τη λογοτεχνία στο παιδί . Σίγουρα,βέβαια, είναι ένα από τα βιβλία που αξίζει να διαβάσουν και οι γονείς!

Ένα από τα κιβώτια αποθήκευσης των κλεμμένων αρχαίων ελληνικών μαρμάρων που μετέφερε το καράβι  ‘’Μέντωρ‘’ του ‘Ελγιν  δεν έχει βρεθεί ακόμη μετά το ναυάγιο. Το μυστήριο που καλύπτει την ύπαρξή του και το περιεχόμενό του ακόμη και σήμερα είναι το στοιχείο εκείνο που ενέπνευσε το συγγραφέα μας  να πλάσει μια συναρπαστική ιστορία που συνδυάζει την πραγματικότητα και το μύθο, την ιστορία και το παραμύθι.

Το βιβλίο κινείται σε δυο χρόνους : Μας μεταφέρει αρχικά στο παρελθόν, στο  τότε, 200 και πλέον χρόνια πριν,  όταν σ’ένα μικρό λιμάνι  των Κηθύρων ,στον Αβλέμονα, βυθίζεται  το πλοίο του Έλγιν που μετέφερε 17 κιβώτια μαρμάρων που αφαιρέθηκαν με βίαιο τρόπο  από τον Παρθενώνα, το Ερέχθειο, το Ναό της Απτέρου Νίκης και τα Προπύλαια (μαζί με αυτά μια  Καρυάτιδα) και μας φέρνει και στο τώρα, στη δεύτερη δεκαετία του 21^ου αιώνα που μια παρέα παιδιών που κατάγονται από το νησί  και κάνουν τις καλοκαιρινές τους διακοπές εκεί  συμμετέχουν στις επιχειρήσεις αναζήτησης του 17^ου κιβωτίου .

Ο συγγραφέας επινοεί  για να πει την ‘ιστορία’ του το νεαρό Χριστόφορο ένα μέλος της δραστήριας κι αισιόδοξης νεανικής παρέας μαθητών δημοτικού ως διαμεσολαβητή ανάμεσα στον ίδιο  και στον αναγνώστη, ως φορέα της αφήγησης. Χρησιμοποιεί την πρωτοπρόσωπη αφήγηση που έχει τη δύναμη της προσωπικής μαρτυρίας, εξασφαλίζει αμεσότητα, πειστικότητα και αληθοφάνεια στην αφήγηση, της προσδίδει εμπιστευτικό, εξομολογητικό χαρακτήρα χωρίς να εστιάζει  αποκλειστικά στη δράση του βασικού ήρωα .Επιλέγει ως τόπο διεξαγωγής της ιστορίας του τα Κύθηρα ή όπως τα ονόμασαν οι Ενετοί Τσιρίγο ή όπως θέλει ο ελληνικός μύθος νησί της Αφροδίτης .Το νησί που ονόμαζε ο Όμηρος ‘’ζάθεα’’και ο Αριστοτέλης Πορφυρούσα. Σ’αυτά τα αγιασμένα χώματα του παππού Χριστόφορου θα πήγαινε ο ήρωάς μας να περάσει και φέτος το καλοκαίρι του, τσαλαβουτώντας σαν το παπί, όπως γράφει ο συγγραφέας, στις γαλανές θάλασσές του, που έκρυβαν μέσα τους όμορφα μυστικά.

Οι ήρωες ψυχογραφούνται μέσα από την περιγραφή τους και τα σχόλια του αφηγητή, μέσα από τη διήγηση πράξεών τους και το διάλογό τους με άλλα πρόσωπα. Αποτελούν ολοκληρωμένους χαρακτήρες, πρόσωπα διαφορετικών εμπειριών και κοσμοθεωρίας. Μοιράζονται, όμως, όλοι την ίδια μεγάλη ελπίδα για την εύρεση του χαμένου θησαυρού.

Από τη μια οι δυο ενήλικες .Ο κυρ -Γιώργης ο ναυτικός ,ο καλός πιστός, με τη μεγάλη επιθυμία , τα είχε βάλει με γοργόνες και με τη Σκύλλα και τη Χάρυβδη, είχε μάθει να αγωνίζεται στη ζωή .Ο κυρ-Δημήτρης ο ευγενικός επιστήμονας ο ‘’σπουδαγμένος ‘’με το δυνατό όνειρο που γκρεμίζει κι ένα βουνό, γνωρίζει και τραβάει μπροστά και οι υπόλοιποι ακολουθούν. Είναι οι δυο συμβουλάτορες και αρωγοί που στέκονται δίπλα στα μικρά παιδιά δίνοντάς τους απαντήσεις σχετικά με τον ιστορικό γρίφο του 17^ου κιβωτίου και την πορεία των ερευνών του, ενώ τους ενθαρρύνουν να συμμετέχουν στις υποθαλάσσιες προσπάθειες ανεύρεσης.

Κι από την άλλη τα μικρά παιδιά γεμάτα ζωντανά συναισθήματα, προβληματισμούς , ενθουσιασμό κι αγώνα μας μεταδίδουν την επιθυμία να δούμε στο βυθό κι εμείς κάπου ανάμεσα στα φύκια κρυμμένο το θησαυρό, κάτι από τα ιερά και όσιά μας, κάτι από την ιστορία μας. Η Φανούλα, λοιπόν, θα αποτελέσει για όλους  μας παράδειγμα προς μίμηση, αφού με τη σοφία της μας διδάσκει την καρτερικότητα και το πείσμα, πως όλα είναι δυνατά, αν το θελήσεις, ακόμη κι αν στην αρχή μπορεί να φαίνονται ακατόρθωτα. Μέσα από τη συνεργασία των παιδιών μεταξύ τους και τον σεβασμό τους προς τους ενήλικες το βιβλίο αποπνέει ηθικά μηνύματα και βαθιά συναισθήματα.

Ο Διονύσης, ένας προβληματισμένος εκπαιδευτικός, μας προσφέρει απλόχερα γνώσεις με τρόπο απλό και εκλαϊκευμένο, ώστε να γίνονται άκοπα κατανοητές από το παιδικό αναγνωστικό κοινό. Γνώσεις που αφορούν αρχαίες ελληνικές θεότητες και μύθους που τις περιβάλλουν, όπως η Αφροδίτη και ο Ποσειδώνας, έρευνες που έχουν γίνει κατά καιρούς προς αναζήτηση του 17^ου κιβωτίου  από προσωπικότητες, όπως ο ωκεανογράφος Ζακ-Υβ Κουστό, και από φορείς, όπως η Εφορεία Ενάλιων Αρχαιοτήτων, για αξιοθέατα και τοπωνύμια των Κηθύρων με τα πολλά ονόματα, του Αβλέμονα ή Άγιου Νικόλα, για το παρατηρητήριο (τη βίγλα), για μοναστήρια, όπως η μονή της Αγίας Ελέσας, για την οικολογική προστασία (Φωκοσπηλιές), για μουσεία, όπως το μουσείο της Ακρόπολης, για τα μάρμαρα του Παρθενώνα και την κλοπή τους.

Όλα αυτά τα μαθαίνουμε με τρόπο αυθόρμητο κι αβίαστο διαβάζοντας το υπέροχο ανάγνωσμα, το γεμάτο δράση ,ανατροπές, αγωνία και συγκίνηση . Τα παιδιά κι εμείς οι  μεγαλύτεροι φιλαναγνώστες γευόμαστε τη λογοτεχνική εμπειρία του Διονύση. Δεν είναι το κείμενο  αυτοσχέδιο αλλά έχουμε  μπροστά μας ένα καλά  μελετημένο και δουλεμένο κείμενο από έναν σπουδαγμένο άνθρωπο της ελληνικής γλώσσας, έναν δάσκαλο της λογοτεχνίας  κι αυτό φαίνεται από τις αφηγηματικές τεχνικές από τις οποίες  βρίθει το ανάγνωσμά μας. Φυσικοί διάλογοι με ιδιαίτερη ένταση και έξυπνο χιούμορ βοηθούν τον αναγνώστη να αντλεί πληροφορίες ,εξυπηρετούν  την εξέλιξη της δράσης, προσδίδουν ζωντάνια στο κείμενο και προετοιμάζουν σκηνές που θα ακολουθήσουν. Η περιγραφική  δεινότητα του συγγραφέα προκαλεί αγωνία και αναμονή στον αναγνώστη με την επιβράδυνση της δράσης. Η αριστοτεχνική περιγραφή του βυθού προσφέρει αισθητική απόλαυση  τέτοια που μαζί με τους ήρωες βουτάμε κι εμείς στα καταγάλανα νερά του Αβλέμονα και θαυμάζουμε  τα κοράλλια, τα κοπάδια των ψαριών, τα κοχύλια, το υγρό τοπίο, αισθανόμαστε δέος μπροστά στο ναυάγιο. Ηθογραφικές εικόνες, φυσικών νησιώτικων τοπίων, φιλικών και χαμογελαστών χωριανών, απλών ανθρώπων, καλών ψαράδων που αγαπούν τον τόπο τους και πονάνε γι’αυτόν και που δε θα τον άλλαζαν  με την πιο μεγάλη πρωτεύουσα του κόσμου, παρουσίες γυναικών που φροντίζουν και φιλεύουν τα εγγονάκια τους που προσεύχονται να γυρίσουν καλά οι ναυτικοί τους με φόντο τα πανέμορφα Κύθηρα είναι αριστοτεχνικά δοσμένες. Ιδιαίτερη η ένθετη αφήγηση του πατέρα Αυγουστίνου για την αγία Ελέσα και τη μονή της που  ενσωματώνεται μοναδικά  στην  εκτενέστερη αφήγηση. Η γραφή του  είναι απλή, γρήγορη, γλαφυρή στα σημεία που πρέπει και άκρως κινηματογραφική με αποτέλεσμα  ο αναγνώστης να παρακολουθεί την πορεία των ηρώων και να νιώθει από την πρώτη ως την τελευταία σελίδα σαν να συμμετέχει κι ο ίδιος στην περιπέτεια, σαν να είναι και ο ίδιος μέλος της ομάδας των δυτών .

Έχει υλοποιηθεί ,επίσης, με τη βοήθεια μιας γλώσσας απλής και πολύ κοντά στον τρόπο έκφρασης και σκέψης των παιδιών των τελευταίων τάξεων του δημοτικού διανθισμένη από λαϊκές παροιμιακές εκφράσεις. Διαιρείται από το συγγραφέα σε 13 κεφάλαια που κάνουν πιο εύκολη την παρακολούθηση της πορείας του μύθου. Η πλούσια πλοκή με μια ευδιάκριτη σειρά σε βάζει μέσα στη ιστορία και νιώθεις ότι είσαι ένας από τους πρωταγωνιστές.

Επιπρόσθετα, εμπεριέχει στοιχεία διδακτισμού. Μαθαίνουμε για την αξία της συνεργασίας, για την ουσία της φιλίας, να λέμε τα κλαπέντα καλλιτεχνήματα όχι ελγίνεια μάρμαρα αλλά γλυπτά του Παρθενώνα, ότι η ελπίδα και η αισιοδοξία είναι η μόνη μας επιλογή. Δίνοντάς μας ένα τέλος που σου αφήνει στα χείλη την γεύση της ελπίδας, της ελπίδας για ένα μέλλον που διαγράφεται  με ζωντανά χρώματα.

Τέλος, αποτελεί ένα πολιτιστικό μάθημα ότι η τιμιότητα είναι η καλύτερη αρετή ενός λαού και η τιμιότητα στην περίπτωση των Ελγίνειων Μαρμάρων σημαίνει, όπως μας έχει πει ο Κωνσταντίνος Καβάφης, παράδοσή τους στη γη που τα γέννησε στο χώρο που δημιουργήθηκε γι’ αυτά  στο μουσείο της Ακρόπολης .